Η ατμόσφαιρα ήταν μαγευτική. Η Grand Hall του de Doelen στο Ρότερνταμ – μια αίθουσα με εντυπωσιακή ακουστική και μοντέρνα αισθητική, με τις βαθιές μωβ καρέκλες και τον ξύλινο διάκοσμο – ήταν το ιδανικό σκηνικό για μια αφιερωμένη στον Μπετόβεν, συναυλία. Οι μουσικοί της ορχήστρας ήταν έτοιμοι, τα όργανα στη θέση τους, το πιάνο στο κέντρο, ενώ η επιβλητική εκκλησιαστική οργάνου δέσποζε στο βάθος. Μια στιγμή υψηλής τέχνης. Ωστόσο, καθώς παρατηρούσαμε την αίθουσα, μια αντίφαση μας χτύπησε.

Παρά τη δύναμη της μουσικής και την αξία του έργου του Μπετόβεν, παρά το εντυπωσιακό περιβάλλον, οι θέσεις ήταν άδειες. Αυτή η εικόνα, δυστυχώς, δεν είναι μοναδική, αλλά αντανακλά μια ευρύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζει η κλασική μουσική σε παγκόσμιο επίπεδο.  Τι φταίει για τη μειωμένη προσέλευση; Η απάντηση είναι σύνθετη και βρίσκεται στη διασταύρωση κοινωνικών, οικονομικών και πολιτιστικών παραγόντων: Παραδοσιακά, η κλασική μουσική θεωρείται «υψηλή τέχνη», κάτι που δημιουργεί ψυχολογικούς φραγμούς σε νεότερο και ευρύτερο κοινό. Υπάρχει ο φόβος του «δεν ξέρω αρκετά» ή «δεν ταιριάζω».

 Οικονομικοί Παράγοντες. Τα εισιτήρια για τις παραδοσιακές συναυλίες είναι συχνά ακριβά, καθιστώντας τα λιγότερο προσιτά σε φοιτητές, νέους επαγγελματίες ή οικογένειες. Σε μια πόλη όπως το Ρότερνταμ, με πληθώρα επιλογών ψυχαγωγίας (ποπ, τζαζ, θέατρο, φεστιβάλ), ο ανταγωνισμός είναι τεράστιος. Ο σύγχρονος, γρήγορος ρυθμός ζωής καθιστά επίσης δύσκολη την αφιέρωση χρόνου σε μια μακρά, τυπική συναυλία. Η έκθεση στην κλασική μουσική ξεκινά συχνά αργά στη ζωή. Η πρώιμη εκπαίδευση και η επαφή μέσω κοινωνικών δικτύων είναι καθοριστικής σημασίας.

Τι μπορεί να γίνει για να αλλάξει η κατάσταση; Το μέλλον της κλασικής μουσικής εξαρτάται από την ικανότητα των οργανισμών να «σπάσουν» το παραδοσιακό καλούπι και να προσεγγίσουν νέες γενιές. Ειδικές μειώσεις τιμών (π.χ. €10 – €15) για άτομα κάτω των 30 ετών, όπως εφαρμόζεται ήδη σε ορισμένους οργανισμούς (π.χ. «jongerentarief» – de Doelen). Δημιουργία “Core Classics” (όπως εφαρμόζει η Φιλαρμονική του Ρότερνταμ) με χαλαρότερη ατμόσφαιρα, DJ στο φουαγιέ, και μικρότερη διάρκεια συναυλιών. Σύντομες, κατανοητές εισαγωγές στο έργο πριν τη συναυλία, που αφαιρούν το φόβο του «δεν καταλαβαίνω».

Περπατώντας (ή μάλλον, πλέοντας) δίπλα σε αυτά τα κανάλια, τα grachten, νιώθεις τη σύνδεση με τον Χρυσό Αιώνα της Ολλανδίας. Χτίστηκαν τον 17ο αιώνα για να ενισχύσουν το εμπόριο και την άμυνα, αλλά σήμερα αποτελούν την καρδιά και την ψυχή της πόλης, αναγνωρισμένα ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Τα ποταμόπλοια, όπως αυτά που βλέπουμε στις φωτογραφίες (το φωτεινό κίτρινο “amsterdam circle line” και το μικρότερο, ίσως για γιορτή, με τα πορτοκαλί διακοσμητικά), προσφέρουν την καλύτερη θέα.

Είναι σαν να ταξιδεύεις πίσω στον χρόνο, βλέποντας τα στενά, κεκλιμένα σπίτια – κληρονομιά των φόρων που επιβάλλονταν στο πλάτος των προσόψεων. Αυτά τα πλωτά σπίτια (woonboten) που είναι αγκυροβολημένα στις όχθες, είναι ένα σύμβολο της ευρηματικότητας του Άμστερνταμ. Κάποτε λύση στη στεγαστική κρίση, σήμερα αποτελούν περιζήτητα σπίτια, με τους κατοίκους τους να απολαμβάνουν μια μοναδική, γαλήνια ζωή πάνω στο νερό.

Αυτό που κάνει τις εικόνες τόσο αυθεντικές είναι η συνύπαρξη όλων των μέσων. Στα πεζοδρόμια, δίπλα στο λιθόστρωτο, βλέπουμε σειρές από ποδήλατα – το κυρίαρχο μέσο μεταφοράς της πόλης. Οι άνθρωποι περπατούν, κάνουν ποδήλατο, και ταυτόχρονα, λίγα μέτρα μακριά, τα πλοία πλέουν αθόρυβα. Είναι μια αρμονική χορογραφία της σύγχρονης ζωής μέσα σε ένα ιστορικό σκηνικό.

Έχουμε ήδη γράψει ένα σημείωμα για το Μουσείο Βαν Γογκ στο Άμστερνταμ. Δείτε το ΕΔΩ. Και θα συνεχίσουμε και σήμερα…. Θα το κάνουμε, από εκεί που είχαμε μείνει… Η μετακόμιση του ζωγράφου Βαν Γκογκστην Αρλ της Νότιας Γαλλίας σηματοδοτεί την κορύφωση της καλλιτεχνικής του πορείας. Η έντονη ηλιοφάνεια του Νότου απελευθερώνει την παλέτα του, γεμίζοντάς την με κίτρινα, μπλε και πράσινα χρώματα που δονούνται.

Στο Μουσείο θα θαυμάσετε αριστουργήματα όπως:  «Το Δωμάτιο του Βαν Γκογκ στην Αρλ» (The Bedroom, 1888): Ένας απλός χώρος γεμάτος χρώμα, που ο ίδιος περιέγραψε ως ένα μέρος που εκπέμπει «απόλυτη ξεκούραση».  «Ηλιοτρόπια» (Sunflowers, μία από τις εκδοχές του 1889): Τα λαμπερά κίτρινα, σύμβολο της ζωής και της ελπίδας για τον Βίνσεντ, είναι μια από τις πιο αναγνωρίσιμες δημιουργίες του.

«Ανθισμένη Αμυγδαλιά» (Almond Blossom, 1890): Φωτεινά άνθη πάνω σε έναν γαλάζιο ουρανό, ένα έργο που ζωγράφισε για να γιορτάσει τη γέννηση του ανιψιού του, Βίνσεντ Βίλεμ. Ένα μοναδικό στοιχείο του μουσείου είναι η έμφαση στις επιστολές του Βίνσεντ προς τον αδελφό του, Τεό. Αυτά τα γράμματα δεν είναι απλώς οικογενειακή αλληλογραφία.

Είναι ένα ζωντανό ημερολόγιο των σκέψεων, των φιλοδοξιών, των αμφιβολιών και του αγώνα του καλλιτέχνη. Μας βοηθούν να καταλάβουμε τον άνθρωπο πίσω από τον μύθο και την επίδραση που είχε ο Τεό, όχι μόνο ως οικονομικός υποστηρικτής αλλά και ως ο μόνος πραγματικός φίλος και αποδέκτης της τέχνης του Βίνσεντ. Το μουσείο δεν εστιάζει μόνο στον Βαν Γκογκ. Παρουσιάζει και έργα των καλλιτεχνών που τον επηρέασαν ή επηρεάστηκαν από αυτόν, όπως ο Πολ Γκωγκέν,.

Στο Άμστερνταμ, το τυρί είναι κάτι περισσότερο από μια λιχουδιά. Είναι ιστορία, τέχνη και μια γιορτή της γης. Αυτό το κατάστημα, ένα χαρακτηριστικό “Kaasboer” (τυροπωλείο), ενσαρκώνει τέλεια την περηφάνια των Κάτω Χωρών για το πιο διάσημο προϊόν τους. Μια επίσκεψη εδώ είναι ένα ταξίδι αισθήσεων, όπου η παράδοση συναντά την πιο απρόσμενη καινοτομία. Όπως φαίνεται καθαρά, το κατάστημα μοιάζει με θησαυροφυλάκιο. Καθώς μπαίνεις, το βλέμμα σου αιχμαλωτίζεται από τους ψηλούς ξύλινους τοίχους, όπου στοιβάζονται δεκάδες (αν όχι εκατοντάδες) ολόκληρα, χρυσαφένια κεφάλια τυριού.

Αυτά τα στρογγυλά κεφάλια, κυρίως Gouda –το εμβληματικό ολλανδικό τυρί–, είναι σύμβολα πλούτου και γεωργικής ευημερίας, έτοιμα να ωριμάσουν και να ταξιδέψουν σε όλο τον κόσμο. Η τέλεια στοίβαξή τους αντικατοπτρίζει την ολλανδική τάξη, ενώ το βαθύ κίτρινο χρώμα τους (από το κερί ή την παραφίνη) σε κάνει να νιώθεις ότι βρίσκεσαι μπροστά σε έναν «τοίχο από χρυσάφι». Όμως, το ολλανδικό τυρί έχει εξελιχθεί. Αν παρατηρήσεις το καλάθι στη βιτρίνα, θα δεις ότι δίπλα στα κλασικά τυριά, φιλοξενούνται μικρότερα κεφάλια σε απίθανα χρώματα και γεύσεις. Αυτή είναι η σύγχρονη όψη του Ολλανδικού τυροκομείου.

Από το ζωηρό πράσινο του Organic Green Pesto και το έντονο κόκκινο του Organic Farm, μέχρι τις τολμηρές επιλογές όπως Coconut (Καρύδα) και Beer (Μπύρα), και φυσικά, κλασικές παραλλαγές όπως το Herbs & Garlic (Μυρωδικά & Σκόρδο) και το Amsterdam Onions. Κάθε ένα είναι μια πρόσκληση για μια γευστική δοκιμή που σπάει τους κανόνες, αποδεικνύοντας ότι το παραδοσιακό Gouda μπορεί να αποτελέσει τον τέλειο καμβά για διεθνείς και δημιουργικούς γευστικούς συνδυασμούς.

Στη χθεσινή περιήγηση μας στο Museum Park,  (δες ΕΔΩ) εξερευνήσαμε τη συνάντηση της τέχνης με τη φθινοπωρινή φύση. Ωστόσο, η καρδιά αυτού του αστικού καταφυγίου κρύβει μικρότερες, εξίσου εντυπωσιακές ομορφιές που αξίζει να ανακαλύψουμε. Ακόμη και όταν ο καιρός αλλάζει, το πάρκο αντιστέκεται στον χειμώνα, κρατώντας ζωντανές τις τελευταίες νότες του καλοκαιριού.  Στο κέντρο του πάρκου, η λίμνη ζωντανεύει χάρη στο κεντρικό σιντριβάνι.  Ο δυνατός πίδακας νερού εκτοξεύεται ψηλά, δημιουργώντας μια δροσερή ομίχλη και έναν ήχο που λειτουργεί ως φυσική «λευκή φασαρία», καλύπτοντας τους ήχους της πόλης.

Αυτό το υδάτινο στοιχείο δεν είναι απλώς διακοσμητικό. Προσθέτει δυναμισμό στο γαλήνιο τοπίο. Ενώ τα φθινοπωρινά δέντρα στο βάθος ντύνονται με κίτρινα και πορτοκαλί, αντικατοπτρίζοντας το πέρασμα του χρόνου, το νερό παραμένει σε συνεχή κίνηση, συμβολίζοντας τη συνεχή ανανέωση. Το συντριβάνι είναι ένα σημείο αναφοράς, όπου μπορεί κανείς να σταθεί, να παρατηρήσει τους κύκλους του νερού και να νιώσει την αλλαγή της εποχής. Και ενώ η επικρατούσα εικόνα του φθινοπώρου είναι τα πεσμένα φύλλα, το Museum Park κρατά μια γλυκιά έκπληξη: τους ανθισμένους ροδώνες.

Αυτά τα μικρά, καλά κρυμμένα σημεία του πάρκου θυμίζουν ότι η ζωή και το χρώμα επιμένουν, ακόμη και στο κατώφλι του χειμώνα. Αυτά τα άνθη, με τα κρεμ και απαλά κίτρινα πέταλα, φωτίζουν το σκηνικό με την καθαρή τους ομορφιά.  Ένα πιο έντονο ξέσπασμα χρώματος έρχεται από τις βαθιές ροζ τριανταφυλλιές. Αυτές τα μικρότερα, στρογγυλά ρόδα, σκαρφαλωμένα σε γυμνά κλαδιά, φέρνουν μια αισιόδοξη νότα στην ατμόσφαιρα. Είναι μια υπενθύμιση ότι η ομορφιά βρίσκεται συχνά εκεί που δεν την περιμένεις, σε λεπτομέρειες που απαιτούν προσεκτική παρατήρηση.