Καθώς το καλοκαιρινό φως αρχίζει να γέρνει, δίνοντας τη θέση του στις πιο γλυκές αποχρώσεις του φθινοπώρου, τα αμπέλια στο Θραψανό της Κρήτης (όσα έχουν ακόμα καρπό…) ζωντανεύουν με μια μοναδική ομορφιά. Δεν είναι πια το καυτό, εκτυφλωτικό φως του Ιουλίου, αλλά μια χρυσή, ήρεμη λάμψη που πέφτει απαλά πάνω στα φύλλα και τα τσαμπιά, σαν ένα απαλό χάδι που τα προετοιμάζει για τη συγκομιδή. Εικόνες που πήραμε από το χωριό μου, όσο ήμασταν εκεί…

Κάθε κλήμα, με τον χοντρό, γεμάτο ρυτίδες κορμό του, αφηγείται μια ιστορία ετών. Έχει δει ήλιους, έχει αντέξει ανέμους, έχει ποτιστεί με βροχές και έχει παραδώσει γενναιόδωρα τους καρπούς του, ξανά και ξανά. Πάνω σε αυτά τα κλήματα, κρέμονται τα επιτραπέζια σταφύλια, γεμάτα και σφριγηλά, με τις ρώγες να έχουν πάρει ένα υπέροχο, χρυσορόδινο χρώμα. Δεν είναι απλώς φρούτα· είναι μικροί ήλιοι που έχουν απορροφήσει όλη τη δύναμη της κρητικής γης και του ήλιου, έτοιμοι να προσφέρουν τη δροσερή τους γλύκα.

Είναι η ώρα που η ύπαιθρος γεμίζει με μια ιδιαίτερη μυρωδιά, ένα μεθυστικό μείγμα από χώμα, φύλλα και ώριμους καρπούς. Καθώς περπατάς ανάμεσα στις σειρές, νιώθεις την ηρεμία και την ευφορία που φέρνει η φύση όταν δίνει απλόχερα τους θησαυρούς της. Για τους ντόπιους, αυτά τα σταφύλια είναι κάτι παραπάνω από μια σοδειά· είναι η ανταμοιβή του κόπου μιας ολόκληρης χρονιάς, η συνέχεια μιας παράδοσης που περνά από γενιά σε γενιά. Κάθε τσαμπί που κόβεται με προσοχή είναι μια πράξη σεβασμού προς τη γη και τον κύκλο της ζωής.

Ο φούρνος αυτός άνοιξε το 1967 στα Πεζά Ηρακλείου, εκεί όπου ξεκίνησε να γράφεται η ιστορία της οικογενειακής αυτής επιχείρησης με τον Στέλιο Νικολιδάκη να σφραγίζει την παράδοση με ψωμί και παξιμάδι υψηλής ποιότητας. Σήμερα, ο φούρνος έχει εξελιχθεί σε αλυσίδα με τουλάχιστον επτά καταστήματα, ένα στο χωριό Πεζά και τα υπόλοιπα στην πόλη του Ηρακλείου.

Απέναντι ακριβώς υπάρχει αυτός ο τοίχος… Ένας παλιός, φθαρμένος τοίχος με ρωγμές και ένα στρογγυλό άνοιγμα. Στο κάτω δεξί μέρος υπάρχει μια μικρή πινακίδα που γράφει: «Ο ΤΟΙΧΟΣ ΤΗΣ ΚΑΛΟΣΥΝΗΣ». Ίσως να είναι ένα καλλιτεχνικό ή συμβολικό σχόλιο· ίσως ένας τρόπος να δοθεί στον τοίχο μια «ιστορία» ή μια ξεχωριστή ταυτότητα, παρά την εγκατάλειψη και τις φθορές του.

Κατά τις 8 θα ‘ταν χθες που πήγαμε στο παλιό δημαρχείο Θραψανού και σήμερα έδρα της Δημοτικής Κοινότητας Θραψανού, στο Δήμο Μινώα. Αναζητούσαμε φαγητό. Και το Θραψανό, ως ένα από τα κεφαλοχώρια της περιοχής, είναι γνωστό για την πλούσια γαστρονομική του παράδοση. Το γεγονός ότι το φαγητό στου “Μπουζούκου” ήταν υπέροχο, το επιβεβαιώνει. Ο Κώστας, τράβηξε δυο φωτογραφίες…

Τα πιθάρια του Θραψανού είναι παγκοσμίως γνωστά και η τέχνη της κεραμικής περνάει από γενιά σε γενιά. Οι φωτογραφίες από τη χθεσινή μας επίσκεψη στο αγγειοπλαστείο του Αγησίλαου Βολυράκη, γιου του ανιψιού μου Μανώλη, το αποδεικνύου αυτό, Πρώτη φορά στη ζωή τους έβλεπαν μπροστά τους πώς γίνεται ένα πιθάρι. Είναι εντυπωσιακό το ότι αυτή η παράδοση όχι μόνο επιβιώνει, αλλά αποτελεί και αναπόσπαστο κομμάτι της πολιτιστικής κληρονομιάς του τόπου. Και ο Αγησίλαος, με πολύ υπομονή, τους ξενάγησε αναλυτικά.

Οι φωτογραφίες δείχνουν την ατμόσφαιρα ενός παραδοσιακού αγγειοπλαστείου. Τα μεγάλα αυτά πιθάρια φτιάχνονται ακόμα με τον ίδιο τρόπο που τα έφτιαχναν και στην αρχαιότητα, με το χέρι και χωρίς καλούπια. Αυτό κάνει κάθε πιθάρι μοναδικό. Η τέχνη αυτή, αν και εξελίχθηκε, δεν έχασε ποτέ την παραδοσιακή της ταυτότητα. Ακόμα και σήμερα μπορείς να δεις πιθαράδες να δουλεύουν με την ίδια τεχνική που δούλευαν οι πρόγονοί τους.

Το Θραψανό, λόγω της ποιότητας του πηλού της περιοχής, αναδείχθηκε σε ένα από τα σημαντικότερα κέντρα αγγειοπλαστικής στην Κρήτη, με την παράδοση να μετράει αιώνες. Οι τεχνίτες εκεί, οι πιθαράδες, είναι μάστορες στην κατασκευή αυτών των τεράστιων πήλινων αγγείων, που κάποτε χρησιμοποιούνταν για την αποθήκευση λαδιού, κρασιού, και άλλων αγροτικών προϊόντων. Σήμερα είναι πιο πολύ για διακόσμηση. Και είναι πραγματικά υπέροχα!

Το Ρέθυμνο το ξέρω και το αγαπώ πολύ. Ιδιαίτερα την  παλιά πόλη του. Τα βράδια του καλοκαιριού εδώ, είναι μαγικά. Μικρά, πλακόστρωτα σοκάκια ζωντανεύουν με τον παλμό των ανθρώπων, τους ήχους από τις συζητήσεις και τα γέλια. Είναι μια ατμόσφαιρα γεμάτη ζεστασιά, όπου οι μυρωδιές από τα γιασεμιά και το φαγητό αναμειγνύονται στον αέρα.

Σε κάθε γωνιά του, θα βρείτε γραφικά καφέ και ταβερνάκια, φωτισμένα απαλά. Οι άνθρωποι κάθονται σε τραπεζάκια στο πεζοδρόμιο, κάτω από την σκιά των δέντρων ή των λουλουδιών, και απολαμβάνουν το ποτό ή το δείπνο τους. Η αίσθηση είναι σαν ο χρόνος να έχει σταματήσει, καθώς οι επισκέπτες και οι ντόπιοι χαλαρώνουν και απολαμβάνουν τη στιγμή.

Η παλιά πόλη του Ρεθύμνου δεν είναι απλώς ένας προορισμός, αλλά μια εμπειρία. Είναι η αίσθηση της ηρεμίας μέσα στην κίνηση, η ομορφιά των απλών στιγμών και η μοναδική ενέργεια που εκπέμπει ένας τόπος γεμάτος ιστορία και ζωή. Το κάναμε κι εμείς, με τον Κώστα και την Άννυ για δυο μέρες. Ο Κώστας δεν χόρταινε να τραβά φωτογραφίες και τα περισσότερα δημοσιεύματα τις τελευταίες μέρες, στηρίζονται πάνω σε δικές του.