Υπάρχουν πόλεις που φυλάνε την ιστορία τους σε μουσεία και άλλες που τη ζουν στις αυλές τους. Το Δυρράχιο ανήκει στη δεύτερη κατηγορία. Στέκεσαι πάνω από το Ρωμαϊκό Αμφιθέατρο και η αντίθεση σε χτυπάει κατάμουτρα: από τη μια, οι πέτρινες κερκίδες που κάποτε δονήθηκαν από τις ιαχές 20.000 ανθρώπων και τις μονομαχίες· από την άλλη, κόκκινα σπίτια με δορυφορικά πιάτα και απλωμένα ρούχα που μοιάζουν να “αιωρούνται” πάνω από την ιστορία. Όλα ξεκίνησαν το 1966.
Φανταστείτε έναν άνθρωπο να σκάβει στην αυλή του για ένα πηγάδι και αντί για νερό, να βρίσκει την “καρδιά” της αρχαίας Ιλλυρίας. Ο αρχαιολόγος Vangjel Toçi κατάλαβε αμέσως ότι κάτω από τα πόδια των κατοίκων κρυβόταν το μεγαλύτερο αμφιθέατρο των Βαλκανίων. Χρειάστηκε να μετακινηθούν ολόκληρες γειτονιές για να αναπνεύσει ξανά αυτό το μνημείο του 2ου αιώνα μ.Χ. Περπατώντας στις στοές του (όπως αυτές που βλέπετε στις φωτογραφίες), νιώθεις την υγρασία του χρόνου.
Αλλά το πιο μαγικό κρύβεται στο βάθος: ένα χριστιανικό παρεκκλήσι με ψηφιδωτά, χτισμένο μέσα στις στοές των μονομάχων. Είναι η ίδια η ιστορία της Ευρώπης σε λίγα τετραγωνικά – από τις θηριομαχίες στην κατάνυξη. Στις φωτογραφίες μου θα δείτε τις σκαλωσιές και τις περιφράξεις. Το αμφιθέατρο βρίσκεται σε μια φάση “μεταμόρφωσης”. Μέχρι το 2026, το σχέδιο είναι να αποτελέσει έναν ανοιχτό πολιτιστικό χώρο που θα συνδέει το λιμάνι με την παλιά πόλη.
